ارز 4200 تومانی از ابتدای تولد آن تا به امروز همواره مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی بوده است. از زمانی که این ارز با عنوان ارزی برای واردات کالاهای اساسی و در راستای حمایت از اقشار کم درآمد جامعه مطرح شد تا کنون بحث توزیع رانت و اینکه عملا به دلیل انحرافات رخ داده مردم از تخصیص ارز دولتی بهره ای نبرده اند دائما مطرح بوده است.
با این حال هنوز خبر قطعی از سرنوشت این ارز در بودجه 1400 وجود ندارد. اینکه آیا این ارز به طور کامل حذف خواهد شد و در این صورت منابع حاصل از آن در چه بخشی هزینه خواهد شد؟ یا کدام نرخ ارز جایگزین ارز 4200 تومانی خواهد شد و...
از جمله سوالاتی است که همچنان پاسخ مشخصی از سوی دولت به آنها داده نشده است.
بصیرت در گفتگویی با دکتر رسول بخشی دستجردی اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان به بررسی این موضوع و تبعات احتمالی حذف ارز 4200 تومانی بر قیمت کالا و خدمات پرداخته است.
بخشی دستجردی معتقد است: بهتر بود مجلس به جای اینکه به دنبال تعیین قیمت جدیدی برای ارز باشد بودجه 1400 را فقط برای دو ماه اول یعنی بودجه دو دوازدهم تصویب کنند و بودجه سال 1399 را ملاک عمل قرار دهند و در این مدت نرخ ارز کالاهای اساسی همچنان همان 4200 تومان باقی بماند.
رسول بخشی دستجردی درباره حذف ارز 4200 تومانی و نرخ ارزهای پیشنهادی از سوی دولت و مجلس و نگرانی از افزایش قیمت کالاها در سال آینده به بصیرت گفت: دولت و مجلس برای سال آینده از ارز 11500 و 17500 تومانی رو نمایی کردند. به عبارت دیگر اگر قرار باشد ارز 11500 تومانی جایگزین ارز 4200 تومانی شود شاهد رشد 73 درصدی در قیمت ها خواهیم بود و اگر ارز 4200 تومانی به 17500 تومان افزایش یابد عملا به معنای افزایش بیش از 4 برابری نرخ ارز یعنی افزایش 316 درصدی قیمت کالاها خواهیم بود.
وی دراین باره خاطر نشان شد: اگر نرخ ارز در سال 1400 برای واردات کالاهای اساسی تا این ارقام افزایش پیدا کند، قطعا شاهد یک فاجعه بزرگ قیمتی در سال آینده خواهیم بود. در این موضوع تردیدی وجود ندارد که با این رقم ها تورم بزرگی در سال 1400در پیش رو خواهیم داشت.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که ارز 4200 تومانی به دلیل توزیع رانت مورد مخالفت کارشناسان بود اما اینک با مطرح شدن حذف آن در بودجه سال آینده نگرانی ها از افزایش قیمت ها افزایش یافته است اظهار داشت: به هر حال، سخن برخی از منتقدین که ارز 4200 تومانی را فساد آور می دانستند حرف درستی است و هر چند موضوع توزیع رانت به واسطه ارز جهانگیری بسیار مهم است اما موضوع مهمتر از آن این است که اگر نرخ ارز کالاهای اساسی به صورت رسمی از 4200 به 11500یا 17500تومان افزایش یابد قیمت بقیه کالاها نیز از این موضوع متاثر شده و متناسب با این قیمت ها تعیین می شود. ضمن اینکه قیمت ارز نیز در بازار آزاد متناسب با افزایش تورم بالا می رود که این موضوع نیز خود به خود موجب افزایش تورم در اقتصاد و فشار مضاعف بر مردم می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: از طرف دیگر اینگونه نیست که بگوییم تمام ارز 4200 تومانی که دولت به وارد کنندگان و فعالین اقتصادی تخصیص داده به نوعی توزیع رانت شده و هیچ کالایی با این ارز وارد کشور نشده بلکه انتقاد اصلی توزیع رانت و انحراف شدید در تخصیص این ارز بوده است و گرنه قطعا اینگونه نبوده که هیچ کالایی با ارز دولتی به بازار نیامده یا در اختیار مصرف کنندگان قرار نگرفته باشد.
لذا وقتی که نرخ ارز دولتی تا این قیمت ها بالا برود قطعا باید انتظار افزایش قیمت کالاهای اساسی مردم را داشته باشیم حتی ممکن است دست مردم را از تامین نان شب هم کوتاه کند یعنی کسانی که سال 99 قادر به خرید گوشت و مرغ بودند در سال آینده نمی توانند این اقلام را خریداری کنند لذا بیم آن می رود که آشوب و خطر بزرگ اقتصادی وبه تبع آن اجتماعی وامنیتی در پی چنین تصمیمی پیش رو باشد.
بخشی دستجردی با بیان اینکه بودجه 1400 یک بمب است اظهار داشت: شکی نیست که بودجه 1400 شبیه یک بمب ساعتی کار می کند که سال آینده ترکیده و خطرات بسیاری را بر جامعه تحمیل خواهد کرد. به گونه ای که اکثر مردم از ترکیدن آن دچار آسیب های اساسی می شوند. دولت و مجلس چه دولت فعلی و چه دولت بعدی باید برای حل اساسی مسائل به صورت کارشناسی و دائمی اقدام کنند چرا که با راهکارهای موقتی هیچ چیزی حل نمی شود لذا ما دائما همان مسیرهای اشتباه را طی می کنیم.
این استاد اقتصاد ادامه داد: باید به این موضوع توجه شود که چرا دلار هر چند وقت یک بار گران می شود؟ یکی از مهمترین عواملی که در تعیین نرخ ارز موثر است قیمت کالاهای داخلی است به این معنا که وقتی دراقتصاد تورم وجود دارد این موضوع خواه ناخواه منجر به افزایش قیمت ارز می شود یعنی اگر بتوانیم تورم داخلی را کنترل کنیم توانسته ایم مهمترین عامل در افزایش قیمت ارز را مهار کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که با چه راهکاری می توانیم قیمت های داخلی را کنترل کنیم به بصیرت گفت: تورم داخلی را می توان از طریق کنترل رشد نقدینگی کنترل کرد. وقتی روزانه به صورت متوسط 2300 میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می شود طبیعی است که قیمت همه چیز از جمله ارز، طلا ، زمین و... نیز افزایش یابد لذا مسوولین باید به این سوال پاسخ دهند که چرا هر سه سال نقدینگی ما دو برابر می شود اما تولید چنین رشدی ندارد.
اینکه آیا این ارز به طور کامل حذف خواهد شد و در این صورت منابع حاصل از آن در چه بخشی هزینه خواهد شد؟ یا کدام نرخ ارز جایگزین ارز 4200 تومانی خواهد شد و... 
